Heb je je ooit wel eens de geschiedenis van bier afgevraagd? We drinken op zijn tijd allemaal wel eens een biertje. Voor de gezelligheid of omdat we het lekker vinden op een warme dag. Bier wordt vooral geassocieerd met feesten en genieten van het leven. De meeste mensen denken er dan ook niet al te veel bij na wat er nu precies in hun glas zit en hoe het recept ooit tot stand is gekomen. Ben je benieuwd naar het verhaal achter jouw lekkere drankje? In dit artikel kom je alles te weten over de geschiedenis en ontwikkeling van bier.
Inhoudsopgave
De geschiedenis van bier: hoe is bier ontstaan?
Over de ontstaansgeschiedenis van het bier, heerst verdeeldheid. Sommige archeologen beweren dat bier duizenden jaren geleden voor het eerst werd gedronken in het Midden-Oosten. Op Soemerische kleitabletten uit Mesopotamië (nu Irak en Israël) die meer dan 5000 jaar oud zijn, wordt voor het eerst over bier geschreven.
Wel was het bier van toen absoluut niet vergelijkbaar met het bier van nu. De oude Soemeriërs verkruimelden hun brood en lieten het enkele dagen in grote aardewerken potten met water weken. In de potten vond een gistingsproces plaats en daaruit ontstond bier. Aan de hand van dadels werd er een extra smaakje toegevoegd. Op de kleitabletten werden wel twintig verschillende recepten van bier beschreven.
Maar andere archeologen gaan nog een stapje verder en beweren dat bier al in de prehistorie is ontstaan – nog voordat het schrift ontstond. Bovendien zijn de archeologen het ook niet eens over de plek waar het bier voor het eerst werd geproduceerd. Naast Mesopotamië worden China, Turkije en Israël ook als mogelijke landen genoemd.
Het eerste bier in Noord-Europa
Door de eeuwen heen werd er op steeds meer plekken bier gedronken. Uiteindelijk werd er in Noord- en Zuid-Europa ook begonnen met het brouwen van bier. Hoewel in warmere landen rond de Middellandse-Zee wijn nog altijd het populairste drankje was, werd bier in Noord-Europa steeds meer gedronken. Dit komt mede doordat gerst en tarwe beter groeien in het koude klimaat. In Noord-Europa werd bier een steeds belangrijker onderdeel van de cultuur en in Scandinavië werden er zelfs traditionele feesten gehouden waarbij mensen bier dronken uit grote bierhoorns.
Ziektes en infecties voorkomen
In de middeleeuwen was bier niet langer alleen een genotsmiddel, maar kreeg het ook nog een medische functie. Om ziektes en infecties te voorkomen, dronken mensen bier in plaats van water. Bier was namelijk veiliger dan water aangezien het kookproces en de alcohol ziektekiemen tegen ging.
In de middeleeuwen waren kloosterlingen verantwoordelijk voor de ontwikkeling van bier. Bier wordt gemaakt van graan, een geschenk van God. Monniken maakten bier voor zichzelf, maar ook voor pelgrims en reizigers. Voor gasten maakten ze een biersoort met veel alcohol en voor zusters met een lager alcoholpercentage. De monniken voegden ook hop toe aan het bier, waardoor het langer houdbaar is. Vanaf deze periode werd er ook steeds meer met smaakjes geëxperimenteerd en begonnen steeds meer succesvolle mensen hun eigen brouwerijen, waar ze hun eigen bier verkochten.
De verspreiding van het bier
Europese migranten hebben het grootste aandeel in de verspreiding van het bier. Tijdens hun reizen naar Canada, Amerika en andere kolonies, namen zij hun kennis van het bierbrouwen mee. Ieder gebied ging zo op zijn eigen manier bierbrouwen.
In de geschiedenis zijn enkele dieptepunten geweest wat betreft de kwaliteit van het bier. In deze periode was er ook minder bier beschikbaar. Dit gebeurde bijvoorbeeld tijdens de twee wereldoorlogen en tijdens de Amerikaanse Drooglegging.
Na de Tweede Wereldoorlog veranderde de biermarkt. Veel kleinere bierbrouwerijen fuseerden tot slechts enkele brouwerijgroepen. Veel van deze grote bierbrouwers doen het nu nog steeds uitstekend op de nationale en internationale markt.
Hoe heeft bier zich ontwikkeld door de eeuwen heen?
Aangezien we niet met zekerheid kunnen zeggen wanneer en waar het eerste bier nu precies is ontstaan, is er ook geen uitsluitsel te geven over het allereerste bier recept. Wel is bekend hoe de Sumeriërs hun bier brouwden. De vroegere Sumeriërs bakte namelijk een soort brood van emmer, vergelijkbaar met tarwe. Dit brood was van buiten gaar, maar week van binnen nog. Door dit brood in water te weken, begon het te gisten. Hieruit ontstond bier. Later werden er nog kruiden of honing aan het bier toegevoegd. Bekend is dat er in deze tijd al meerdere biersoorten werden gebrouwen.
Opvallend is dat bier vroeger vooral door vrouwen werd gebrouwen. Dat gebeurde ook zeker in de middeleeuwen, waar het brouwen van bier werd gezien als een huishoudelijke taak. Een belangrijke verandering in deze tijd, was de toevoeging van hop, dat een bittere smaak en aroma creëert en ervoor zorgt dat het bier langer houdbaar blijft. Voor deze toevoeging werd de smaak met verschillende soorten kruiden gevormd.
Vanaf 1765 veranderde de bierbrouwerij drastisch, dankzij de industriële revolutie. Bier werd gebrouwd in een aangepaste stoommachine, waardoor het proces steeds sneller en efficiënter verliep en het brouwen van bier economisch steeds rendabeler werd. De komst van de thermometer (1760) en hydrometer (1770) leidden tot het bierbrouwen zoals we vandaag de dag kennen.
Welke culturen hebben bier gedronken?
Tegenwoordig associëren we bier vaak met België en Duitsland. België staat natuurlijk bekend om zijn speciaal bier en Duitsland om de grote bierfeesten. Maar uit bovenstaande artikelen blijkt al dat bier niet alleen in Europa wordt gedronken, maar ook in onder andere het Midden-Oosten en Amerika. Vandaag de dag bestaan er ook genoeg van oorsprong Afrikaanse of Aziatische bieren.
Maar de grootste bierconsumptie anno nu vindt plaats in Europa. Het derde land ter wereld qua bierconsumptie is Polen en het tweede is Oostenrijk. Op nummer 1 staat Tsjechië, waar zo’n 180 liter bier per persoon per jaar wordt gedronken.
Opvallend is dat in de top 10 van landen die het meeste bier drinken slechts 1 land staat dat zich buiten Europa bevindt, namelijk Namibië. Ook Zuid-Europese landen komen niet voor in dit lijstje. Dit komt vermoedelijk omdat in deze landen wijn nog altijd als populairste drankje wordt gezien. In het warme mediterrane klimaat groeien druiven volop en vindt over het algemeen een goede wijnproductie plaats. Gerst en hop groeien op deze plekken juist minder goed, aangezien hier een wat kouder klimaat voor nodig is.
Nog iets wat opvalt. België komt niet voor in de top 10 van landen waar het meeste bier wordt gedronken per persoon. Het land komt pas op plaats 31. Nederland staat op plaats 22, wat inhoudt dat er 67,3 liter per persoon per jaar aan bier wordt gedronken.